Je hebt er waarschijnlijk ook wel eentje in je keukenkast liggen? Een anti-aanbakpan? Weinig vetstof nodig, eten blijft niet plakken en makkelijk af te wassen. We bakken er alles in: vlees, vis, groenten, eitjes en pannenkoeken. Alleen spijtig dat we geen mooi kleurtje of krokante korstjes krijgen. Daarom zetten we het vuur al snel wat hoger om toch het gewenste resultaat te krijgen. Hierdoor gaat het jammer genoeg mis en worden de pannen beschadigd. Anti-aanbakpannen dienen eigenlijk niet om vlees te kleuren of korstjes te geven. Ze dienen om delicate producten zoals vis, omeletten en pannenkoeken kort te bakken.
De bekendste anti-aanbakpannen zijn deze van Tefal met teflonlaag. Teflon is de bekendere merknaam van PTFE (polytetrafluorethyleen). Dit is een soort plastiek dat zorgt dat er geen eten in de pan blijft plakken. Het smeltpunt van teflon ligt bij 327°C, maar bij 150°C verandert de structuur van het materiaal al, waardoor de laag broos wordt en bij 240°C neemt de kwaliteit zodanig af dat er giftige fluordampen kunnen ontstaan. Het zijn deze dampen die dodelijk kunnen zijn voor vogels die als huisdier worden gehouden. De longen van vogels zijn namelijk veel gevoeliger voor schadelijke stoffen. Wij vallen er gelukkig niet direct van dood, maar je kan je toch wel voorstellen dat deze dampen ook voor ons niet gezond zijn.
Volgens de producenten zou het veilig moeten zijn, want bij de meeste mensen zouden de pannen niet heter worden dan 220°C. Dit valt te betwijfelen, want de binnenkant van een hete bakpan bereikt al gauw een temperatuur van rond de 300 graden. We gebruiken de pannen om het verkeerde eten mee te bereiden en er wordt als maar vaker op inductie gekookt. Hierbij kan de pan heel snel te heet worden. De teflonlaag raakt hierdoor beschadigd, ook als je houten en siliconen kookgerei gebruikt. Om dit te voorkomen heb je twee keuzes: of je bakt je vlees voortaan in een kleefpan waarin het een mooi kleurtje en korstje krijgt en laat de anti-aanbakpan voor het delicatere werk of je gebruikt de pan zoals het hoort en accepteert dat je biefstuk niet mooi bruin zal worden.
Tot 2015 bevatten de meeste anti-aanbakpannen ook nog PFOA (perfluoroctaanzuur). Dit is een hulpstof bij de productie van teflon, maar werd kankerverwekkend bevonden en mag dus niet meer gebruikt worden. Het begon op te vallen dat bij de mensen die in de buurt van een teflonfabriek woonden, het aantal kankergevallen serieus was toegenomen. Op de meeste anti-aanbakpannen zie je tegenwoordig staan dat ze PFOA-vrij zijn. Maar de teflon zelf (PTFE) zit er dan meestal wel nog in en ook dit is niet veilig door de fluor die erin zit. De fluordampen kunnen namelijk schade aan ons zenuwstelsel veroorzaken.
Een advies: bestudeer al je pannen en gooi diegene buiten die teflon, PTFE of PFOA bevatten.
Welke pannen zijn dan wel veilig?
– RVS: vb. Demeyere
RVS of roestvast staal is een relatief goedkoop en zeer veelzijdig materiaal. Het kan tegen hoge temperaturen, geleidt de warmte redelijk goed, is duurzaam en makkelijk te reinigen. Ze bakt aan, dus zorgt voor mooie kleur en korstjes.
– Gietijzer: vb. BK
Gietijzer is bestand tegen zeer hoge temperaturen, dus ideaal voor het snel dichtschroeien van vlees. Het is zeer geschikt voor koken op inductie, omdat het een zeer hoog rendement heeft. Nadeel is dat het snel roest en je een gietijzeren pan dus best voorbehandelt met olie.
– Ijzer: vb. De Buyer
Ijzeren pannen zijn gemaakt van staal met een laag koolstofpercentage. Is net zoals gietijzeren pannen ideaal voor het dichtschroeien van vlees, maar roest ook snel, dus moet ook voorbehandeld worden met olie.
Een nadeel van RVS, giet- en ijzeren pannen is dat je eten in contact komt met het metaal en dat er dus kleine deeltjes hiervan in je eten terecht kunnen komen.
– Keramiek: Le Creuset, Green pan, BK, Berghoff, Beka
Keramiek is geen metaal en ook geen plastiek, maar de verbinding van 2 elementen door druk of verhitting. Een klassiek voorbeeld is email. Le Creuset maakt al bijna 100 jaar geëmailleerde gietijzeren potten en pannen. Email is de beschermende glaslaag die op het gietijzer wordt aangebracht. Ze gaan levenslang mee als je ze niet te heet laat worden en niet bruusk onder koud water laat afkoelen. Je eten kan er wel in aanbakken.
Door de schrik voo
r teflon, ging men recent ook op zoek naar gifvrije anti-aanbaklagen die zonder PTFE of PFOA gemaakt worden. Thermolon en Bekadur zijn enkele voorbeelden. Deze keramische laag kan hogere temperaturen aan dan teflon en is een goede warmtegeleider.
Zelf heb ik thuis potten en pannen van RVS, email, ijzer en enkele met gifvrije anti-aanbaklaag. Ook kook ik met inductie. Uit eigen ervaring kan ik melden dat inductie eigenlijk voor geen enkele pan echt vriendelijk is. De RVS potten beginnen er door te kraken en anti-aanbaklagen bakken na een tijdje toch aan. Zelfs voor potten en pannen is de back-to-basic theorie, in dit geval koken op een gasvuur, dus de beste optie ;-).
Wat zijn jouw ervaringen met anti-aanbakpannen?
Woohoe! Bij ons ist op gas! En ik heb een RVS pan en eentje met email. Die van Le creuset gebruik ik enkel in de oven, aangezien dat zo kleintjes zijn. Ik heb wel een tajine daarvan, maar die gebruikte ik helaas nog maar 1 keer. Slow cooking vraagt – hoe gek!? – tijd… en dat heb ik meestal niet over. Kookpotten zijn allemaal RVS, maar ik heb wel een stuk of 3 pannen met anti aanbak laag. Tijd voor iets nieuws dus? En wat met Greenpan? Commercie?
Super Evelien ;-)! Gebruik je de anti-aanbakpannen vaak? Op de Greenpan zit die Thermolonlaag en deze zou veilig moeten zijn. BK heeft ook de Thermolonlaag en kost een stuk minder, dus ja, je betaalt wel de naam ‘Greenpan’ ;-).
Beka greenpan is waardeloos
Onze ketels zijn uit RVS (van WMF).
En onlangs in de Makro NL heb ik pannen gekocht van “Sola” (blijkbaar keramische greenpan 😀 )! Deze actie hield in: 1+2 gratis en heb 2x koekenpan en wok gekocht voor maar 25 euro.
Wij koken op inductie…
Die teflonpannen gaan er stilaan helemaal uit, dus je zal hoe langer hoe meer keramische pannen gaan zien. Superkoopje, daar in de Makro ;-). Veel plezier ermee!